Genel

İslamiyet Öncesi Türk Tarihi – 2

admin31 Ocak 20180 Comment29

İlk Türk Devletlerinde Kültür ve Medeniyet

Devlet Yönetimi

Türklerde hükümdarlar ülkeyi törelere, gelenek ve göreneklere göre yönetirlerdi.
Türk Devletleri göçebe yaşamdan dolayı hapis cezaları 10 günü geçmez.
Eski Türklerde, devlet yönetme görevinin Hükümdarlara tanrı tarafından verildiğine olan inanç halkın Hakan’a mutlak bağlılığını sağlamıştır.
Osmanlılara kadar Türk devletlerinde “Ülke toprakları hükümdar ailesinin ortak malıdır.” anlayışı devam etmiştir.

Bu uygulamanın sonuçları şunlardır:

Aile üyeleri arasında sık sık taht kavgaları yaşanmıştır.
Türk devletleri kısa sürede parçalanmış ve yıkılmıştır. Ayrıca irili ufaklı birçok devletin kurulmasına neden olmuştur.
İç mücadeleler Türk devletlerinin zayıflamasına ve dış müdahalelere ortam hazırlamıştır.

Türklerde iktidarı ve hükümdarı kontrol eden, savaş ve barış gibi konularda devleti ilgilendiren önemli konuları görüşen ve kurultay adı verilen bir meclis bulunuyordu. Bazı Türk hükümdarları kurultayın aldığı kararların bir kısmını uygulamamıştır. Bu durum kurultayın danışma meclisine benzediğini göstermektedir.

Hükümdarlık sembolleri; tuğ, yay, davul ve otağ ‘dır.

Hanedan Üyeleri; Yabgu, Şad, Tigin, İlteber

Tigin Eğitmeni; İnal, İnanç, Ataman

Törenin Kaynakları; Halk, Hakan, Kurultay

Kurultay üyeleri: Hatun, Yabgu, Tigin, Boy Beyleri

Hükümdarların görevi;

Dağınık boyları toplamak,
Halkın ihtiyaçlarını gidermek,
Toplumda adalet ve eşitliği sağlamak,
Halkın huzur ve güvenini sağlamaktı.

Kurultay

Üyeleri seçimle belirlenir.
Vezirin başkanlığında toplanır.
Üyelerine Toygun adı verilir.
Sadece olağanüstü durumlarda toplanır.
Din adamları kurultaya katılmaz.

Başkentler

Hun Devleti – Ötüken
Göktürk Devleti – Karakurum
Uygur Devleti – Karabalgasun
Not: Ötüken Hun, Göktürk ve Uygurlara başkentlik etmiştir.

Destanlar

Göktürk => Orhun Kitabeleri, Bozkurt Destanı
Uygur => Şine-Ursu Yazıtı, Türeyiş Destanı, Göç Destanı
İskitler => Şu Destanı
Hunlar => Nibelungen destanında Hunlarla Burgandların mücadelesi anlatılmıştır.

Ordu

Askerlik Anlayışı

Ordunun temeli atlı askerliktir.
Ücretli askerlik görülmez.
Eli silah tutan herkes asker sayılır.
Düzenli ve disiplinli ilk Türk ordusunun kurucusu Mete Han’dır. Mete Han, Türk ordusunu “onlu sisteme” göre teşkilatlandırmıştır (Onbaşı, Yüzbaşı, Binbaşı ve Tümenbaşı gibi).
Turan (Hilal) taktiği uygulanmıştır. Süvari birliklerden oluşmaktadır.

Hukuk

Eski Türklerde yazılı hukuk yoktu. Türklerin âdet, gelenek ve göreneklerinden oluşan yazısız hukuka “töre” (türe) denilirdi.
Bununla beraber, törenin anayasa niteliğinde, adalet, eşitlik ve iyilik gibi değişmez ilkeleri vardı.
Uygurlarla birlikte hukuk daha sağlam ve şekilci bir nitelik kazanmıştır.
Ticaret hayatının gelişmesi, kişiler arasındaki ilişkilerin “kanıtlanabilir” nitelikte olmasını gerektirdiğinden yazılı ve tanıklı sözleşmeler önem kazanmıştır.
Türklerin ceza işlerinin kesin hükme bağlanması ve devlet tarafından takip edilmesi toplumda ”kan gütme” geleneğini de engellemiştir.

Din ve İnanış

Türklerde en eski din Göktanrı dinidir.
Yer-Su İnancı: Orman, ağaç, taş vb. maddeleri kutsal sayma
Güneş ve ay da kutsal sayılmıştır.
Eski Türklerde tanrı, sonsuzdur ve herhangi bir şekle sokulamaz. Bundan dolayı Türklerde putçuluk olmadığı gibi putları korumak için yapılan tapınaklar da yoktur.
Öldükten sonra dirilmeye inanan Hunlar, ölülerini günlük eşyalarıyla birlikte gömerlerdi. Türklerdeki tek Allah inancı ve yeniden dirilme düşüncesi Türklerin İslâm dinini kolaylıkla benimsemelerinde etkili olmuştur.
Türkler Maniheizm, Budizm, Nasturizm (tabiatçılık), Musevilik, Hristiyanlık ve Müslümanlık gibi inançları kabul etmişlerdir.
Şamanizm (büyücülük ve gizli güçler). Şamanizm’de Baksı denilen din adamları vardı. Tabiat kuvvetlerine inanılır.
Macarlar, Bulgarlar ve Peçenekler din değiştirerek milli özelliklerini yitirmişlerdir.
Öldürdüğü düşmanı simgeleyen mezar taşına “Balbal” denirdi.
Ahiret Anlayışı

Cesetlerin mumyalanması,
Cennet, cehennem anlayışı,
Ölülerin atıyla gömülmesi

Din Adamı: Baksı, Şaman, Kam

Yer-Su İnancı: Orman, ağaç, taş vb. maddeleri kutsal sayma

Atalar Kültü: Ölmüş atalarının ruhlarını kutsal sayma

Sagu = Ağıt

Tomu = Cehennem

Uçmak = Cennet

Yuğ = Cenaze Töreni

Kurgan = Ölülerin eşyalarıyla gömüldüğü mezar

Sosyal ve İktisadi Hayat

Hunlar ve Göktürkler dönemlerinde göçebe bir hayat süren halk çadırlarda yaşıyordu. Türkler Uygurlar döneminde yerleşik hayata geçmişlerdir.
Türklerin yaşadıkları coğrafi şartlar hayvancılık faaliyetlerini öne çıkarmıştır. Yerleşik hayata geçilmesinden sonra tarım ekonomik geçim kaynağı olarak kullanılmaya başlamıştır.
Elverişli bölgelerde tarım faaliyetleriyle uğraşılmıştır. Türkler arpa, buğday ve darı gibi tahılları yetiştirmişlerdir.
Bu gelişmeler sonucunda Türklerde mimari gelişmiş, şehircilik ve şehir kültürü ortaya çıkmıştır.
Türk devletlerinde sosyal hayat sınıfsızdı. Başarılı olan bir kişi en üst görevlere kadar çıkabilirdi. Ayrıca Türklerde kölecilik anlayışı yayılmamıştır.
Yenilgiye uğratılan ve egemenlik altına alınan ülkelerden alınan yıllık vergiler ve halktan toplanan vergiler Türk ekonomisine destek olmuştur.
Türkler yakın komşularıyla yoğun ticari ilişkilerde bulunmuşlar, ticaret yaptıkları ülkelere canlı hayvan, konserve et, deri, kösele, kürk ve hayvani gıdalar satmışlardır.
Türklerin yaşadığı topraklardan geçen İpek ve Kürk Yolları Türk devletlerine önemli ölçüde gelir sağlamıştır.
Demircilik ve dokuma gelişmiş. Dünyanın ilk halısı (pazırık)

Aile (Oguş) => Obalar => Oymaklar => Boy (Uruglar birliği) => Budun

Urug = Sülale

Örgin = Taht

Ongun = Arma, Sembol

Ülüş = Ülke topraklarının paylaştırılmasıdır.

Tigin = Veliaht

Ayguci = Başbakan

Buyruk = Bakan

Tudun = Vergi işlerine bakan görevli

Tarkan = Komutan

Tutuk = Askeri vali

Yargan = Yargıç, yerel mahkeme başkanı